Άρθρα Ειδικός Καρδιολόγος Βασιλειάδης Ιωάννης

Σύμφωνα με μελέτες όσοι δυσκολεύονται να κοιμηθούν και συνήθως κοιμούνται λίγες ώρες, αντιμετωπίζουν αυξημένο καρδιολογικό κίνδυνο. Τα συμπτώματα της αϋπνίας είναι κυρίως τρία και συνήθως συνυπάρχουν: 1) Δυσκολία κανείς να αποκοιμηθεί, 2) να μείνει κοιμισμένος για πολλές ώρες και 3) έλλειψη αίσθησης ξεκούρασης το πρωί που ξυπνά. Επιστήμονες από την Νορβηγία βρήκαν ότι για τους ανθρώπους που κάνουν άσχημο ύπνο σχεδόν κάθε βράδυ και έχουν ταυτόχρονα και τα τρία ανωτέρω συμπτώματα αϋπνίας είναι τρεις φορές πιθανότερο σε σχέση με όσους κοιμούνται κανονικά να εμφανίσουν καρδιαγγειακό πρόβλημα. Οι ερευνητές παραδέχονται ότι δεν είναι ακόμα σαφές για ποιον ακριβώς λόγο η αϋπνία επιβαρύνει την καρδιά. Η αϋπνία φαίνεται ότι ελευθερώνει ορμόνες του στρες που με την σειρά τους μπορεί να κάνουν ζημία στην καρδία. Οι καρδιακοί μύες γίνονται πιο ασθενείς ή πιο άκαμπτοι με συνέπεια να δυσκολεύονται να αντλήσουν σωστά το αίμα με αποτέλεσμα οι ασθενείς να νιώθουν όλο και μεγαλύτερη δυσκολία στην αναπνοή και εξάντληση. Σε κάθε περίπτωση η σχέση αϋπνίας-καρδιακής δυσλειτουργίας, σύμφωνα με τις μελέτες, είναι υπαρκτή άσχετα από άλλους παράγοντες όπως το κάπνισμα, την παχυσαρκία, την γεροντική άνοια που επίσης δυσκολεύουν τον καλό ύπνο. Τέλος σύμφωνα με τους ερευνητές διαπιστώθηκε ότι υπάρχει σχέση ανάμεσα στην αϋπνία και τα εμφράγματα. Μια σειρά από αλλαγές στον τρόπο ζωής (πιο υγιεινή διατροφή, σωματική άσκηση, απώλεια βάρους κ.α.) μπορούν ταυτόχρονα να ωφελήσουν την καρδιά και να βελτιώσουν τον ύπνο.

Βιβλιογραφία

• medinfo
• European Heart Journal
• Τμήμα Δημόσιας Υγείας Νορβηγικού Πανεπιστημίου Επιστήμης και Τεχνολογίας
• J.W.Winkelman:Insomnia Disorder, NEW Engl J Med 2015;373:1437-44

Η παλμική οξυμετρία αναπτύχτηκε το 1972 από τους Takeo και Macho Kishi. Eίναι εξέταση που χρησιμοποιείται για να εκτιμήσει τα επίπεδα του οξυγόνου η καλυτέρα τον κορεσμό σε οξυγόνο στο αίμα.

Αρχές λειτουργίας της παλμικής οξυμετρίας
Το οξυγόνο εισέρχεται στους πνεύμονες σε κάθε εισπνοη. Από τον πνεύμονα περνά στο αίμα και συνδέεται κατά το μεγαλύτερο ποσοστό με την αιμοσφαιρίνη που βρίσκεται μέσα στο ερυθρό κύτταρο για να μεταφερθεί στην κυκλοφορία και μετά στους ιστούς που έχουν ανάγκη από οξυγονωμένο αίμα.
Η Τεχνολογία της παλμικής οξυμετρίας στηρίζεται σε δύο αρχές:

1. υπάρχει διαφορά χρώματος μεταξύ αρτηριακής αιμοσφαιρίνης (κορεσμένης με Ο2) και φλεβικής αιμοσφαιρίνης (πτωχης σε Ο2)
2. με κάθε παλμό υπάρχει μια αύξηση του όγκου αίματος που ρέει μέσω αρτηριών.

Το παλμικό οξύμετρο τοποθετείται σαν κλιπ σε ένα από τα τα δάκτυλα του χεριού και χρησιμοποιεί έναν αισθητήρα. Ο αισθητήρας αυτός φιλοξενεί ένα ανιχνευτή φωτός και έναν μικροεπεξεργαστή ο οποίος συγκρίνει και υπολογίζει τις διαφορές μεταξύ αιμοσφαιρίνης πλούσιας σε οξυγόνο και αιμοσφαιρίνης πτωχής σε οξυγόνο. Ο μικροεπεξεργαστής υπολογίζει τις διαφορές και μετατρέπει τις πληροφορίες σε ψηφιακή ανάγνωση. Έτσι εκτιμάται από τον ιατρό η ποσότητα του Ο2 που μεταφέρεται στο αίμα.

Ενδείξεις της παλμικής οξυμετρίας
Η παλμική οξυμετρία εκτελείται για να εκτιμηθεί η επάρκεια των επιπέδων του οξυγόνου στο αιμα. Λόγω της ταχύτητας της εξέτασης τα οξύμετρα είναι πολύ χρήσιμα στην εκτίμηση της δύσπνοιας, του ρυθμού, ειτε στο ιατρείο είτε σε κατ οίκον εκτίμηση, για την παρακολούθηση ασθενων, σε ασθενείς με αναπνευστικά και καρδιολογικά προβληματα. Παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν το αποτέλεσμα της εξέτασης είναι ψυχρά άκρα, βαμμένα νύχια, ταχυκαρδία, σοβαρή αναιμία, πνευμονικές παθήσεις όπως για παράδειγμα ΧΑΠ, ενώ επηρεασμένη μπορεί να βρεθεί και σε αγγειοπάθειες ή σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, ιδίως αν παρουσιάζουν καρδιακή κάμψη.

Βιβλιογραφία

• Πανελλήνια Ένωση Πνευμονολόγων
• Καρδιά και Αγγεία

Το 20% του συνόλου των καπνιστών και το 50% αυτών που προσπαθούν να διακόψουν το κάπνισμα έχουν δοκιμάσει το ηλεκτρονικό τσιγάρο. Το ηλ.τσιγάρο έχει την εικόνα, την αίσθηση, την γεύση και το μέγεθος περίπου του παραδοσιακού τσιγάρου. Αποτελείται από ένα αναλώσιμο φίλτρο που περιέχει υγρό. Εισπνέοντας ένας μικροεπεξεργαστής διοχετεύει σταγονίδια υγρού στον μηχανισμό που παράγει καπνό ή καλυτέρα ατμό, στον οποίο όμως δεν περιέχονται τα υπόλοιπα βλαβερά συστατικά όπως νικοτίνη, πίσσα, κ.α που περιέχουν τα κανονικά τσιγαρα. Θα μπορούσε λοιπόν κάποιος να πει ότι το ηλ.τσιγάρο είναι το ιδανικό υποκατάστατο νικοτίνης, αφού αντιμετωπίζει ταυτόχρονα σωματική και ψυχολογική εξαρτηση. Δυστυχως όμως μελέτες που να πιστοποιούν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του ηλεκτρονικού τσιγαρου ως εργαλείου διακοπής του καπνίσματος δεν υπάρχουν. Αντίθετα τα αποτελέσματα των τελευταίων μελετών δείχνουν ότι υπάρχουν επιβλαβείς ουσίες που εισπνέονται κατά το ηλ.τσιγάρο και είναι ως 15 φορές περισσότερο καρκινιγόνες από τις αντίστοιχες του συμβατικού τσιγαρου. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί το αυξανόμενο ποσοστό χρήσης του ηλ. τσιγάρου από παιδιά και εφήβους (ποσοστό που έφτασε το 15% στις ΗΠΑ το 2015). Είναι κυρίως μαθητές λυκείου. Εθίζονται και ξαφνικά ξεκινούν το συμβατικό τσιγάρο. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι υπάρχουν καπνοβιομηχανίες που επενδύουν σε εταιρείες που παράγουν συμβατικά ΤΣΙΓΑΡΑ. Την παρούσα χρονική στιγμή η νομοθεσία ορίζει ότι τα ηλ. τσιγάρα δεν επιτρέπεται να πωλούνται ως συσκευές για την διακοπή του καπνίσματος. Επίσης δεν καθορίζεται αν επιτρέπεται η χρήση του σε δημοσίους χώρους.

Βιβλιογραφία

• http:://www.nonsmoke.gr/smokefree.nhs.uk
• E.C.Donny,et,al/;Randomized Trial of Reduced-Nicotine Standards for Cigarettes, N Engl J Med 2015;373:1349-9

Η στεφανιαία νόσος αποτελεί πλέον την πρωταρχική αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες. Είναι η νόσος των στεφανιαίων αρτηριών μέσω των οποίων τρέφεται και οξυγονώνεται η καρδιά. Η στεφανιαία νόσος οφείλεται στη δημιουργία πλούσιων σε χοληστερόλη αθηρωματικών πλακών στο τοίχωμα των επικαρδιακών στεφανιαίων αρτηριών, με αποτέλεσμα την στένωση του αυλού τους και την παρεμπόδιση της ροής του αίματος μέσα από αυτές. Έτσι το αίμα που φθάνει στο μυοκάρδιο μέσω της στεφανιαίας αρτηρίας, δεν επαρκεί για τις ανάγκες της καρδιάς και εμφανίζεται καρδιακή ισχαιμία και πόνος, γνωστός ως στηθάγχη.

Κλινικές εκδηλώσεις:
Οι κλινικές εκδηλώσεις της στεφανιαίας νόσου ποικίλουν. Έτσι λοιπόν υπάρχουν τα εξής κλινικά σύνδρομα:

Α. Χρόνια Στεφανιαία Νόσος

1. Σταθερή στηθάγχη: Αλλιώς ονομάζεται και στηθάγχη προσπάθειας Η σταθερή στηθάγχη προκαλείται κατά την άσκηση και υποχωρεί με την ανάπαυση. Η στηθάγχη συνήθως διαρκεί από 2-3 έως το πολύ 10 λεπτά. Μπορεί να εκδηλώνεται μόνον όταν βαδίζετε μια ανηφόρα, ή όταν ανεβαίνετε σκάλες, αλλά ενδέχεται να αναπτυχθεί και ύστερα από ήπια προσπάθεια, όπως το ντύσιμο. Συνήθως επιδεινώνεται στο κρύο και όταν ασκείται κανείς μετά το φαγητό.

Β. Οξέα στεφανιαία σύνδρομα
Προκαλούνται από τη ρήξη αθηρωματικών πλακών, τις λεγόμενες ευάλωτες πλάκες που, στην πλειονότητα, δεν προκαλούν σημαντικές στενώσεις τουλάχιστον αγγειογραφικά.

1. Ασταθής στηθάγχη: Η ασταθής στηθάγχη είναι ένα σύνδρομο που μερικές φορές δεν μπορεί να διακριθεί εύκολα από το έμφραγμα του μυοκαρδίου. Η μορφή αυτή της στηθάγχης είναι χαρακτηριστικό ότι εκλύεται ως αποτέλεσμα πλημμελούς αιμάτωσης του μυοκαρδίου και όχι λόγω αυξημένων αναγκών όπως συμβαίνει στη σταθερή στηθάγχη. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι όταν ένα άτομο εμφανίσει τα συμπτώματα αυτά πρέπει να απευθυνθεί αμέσως στο γιατρό του.
2. Έμφραγμα του μυοκαρδίου χωρίς ανάσπαση του ST διαστήματος (non STEMI): Το έμφραγμα του μυοκαρδίου που δεν εμφανίζει ανάσπαση του ST διαστήματος στο ηλεκτροκαρδιογράφημα ούτε κύματα Q αντιπροσωπεύει νέκρωση του μυοκαρδίου η οποία όμως δεν αφορά σε όλο το πάχος του τοιχώματος του μυοκαρδίου.
3. Έμφραγμα του μυοκαρδίου με ανάσπαση του ST διαστήματος στο ηλεκτροκαρδιογράφημα: Ο πόνος του εμφράγματος είναι πιο έντονος από αυτόν της στηθάγχης. Περιγράφεται σαν σφίξιμο, κάψιμο ή πίεση στο θώρακα κυρίως εντοπιζόμενη πίσω από το στέρνο που συνοδεύεται από αίσθημα επικείμενου θανάτου. Διαρκεί περισσότερο από 30 λεπτά και δεν υφίεται με την λήψη δισκίων νιτρογλυκερίνης. Μπορεί να αντανακλά και στα δύο άνω άκρα αλλά κυρίως στο αριστερό, στη πλάτη ή στην κάτω γνάθο. Σε μερικές περιπτώσεις ο πόνος εντοπίζεται στο επιγάστριο και συνοδεύεται από ναυτία και τάση προς έμετο, γεγονός το οποίο μπορεί να οδηγήσει τους ασθενείς να τον αποδώσουν σε έλκος στομάχου. Ακόμη κυρίως στους διαβητικούς ασθενείς το έμφραγμα μπορεί να επέλθει χωρίς να αισθανθούν κανένα πόνο λόγω της συνυπάρχουσας νευροπάθειας και αυτό είναι γνωστό σαν σιωπηρό έμφραγμα. Για να τεθεί η διάγνωση του εμφράγματος θα πρέπει να ισχύουν 2 από τα παρακάτω:
   - Tυπικά συμπτώματα μυοκαρδιακής ισχαιμίας
   - Ηλεκτροκαρδιογραφικά ευρήματα εμφράγματος
   - Αυξημένοι βιοχημικοί δείκτες ισχαιμίας, ο κυριότερος από τους οποίους είναι η τροπονίνη.
4. Αιφνίδιος θάνατος: Είναι αποτέλεσμα αρρυθμίας (κοιλιακής μαρμαρυγής ή κοιλιακής ταχυκαρδίας) που οφείλεται στην ύπαρξη οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου ή μυοκαρδιακης νέκρωσης.

Άλλα Συνοδά Συμπτώματα
Ναυτία, εμετός, σπανίως διάρροια, ψύχρα, εφίδρωση, κόπωση, αδυναμία, δύσπνοια, ταχυκαρδία, απότομες μεταβολές της αρτηριακής πίεσης, εκτακτοσυστολικη αρρυθμία.

Αίτια της στεφανιαίας νόσου

Τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου

1. Χοληστερόλη
2. Αρτηριακή υπέρταση
3. Σακχαρώδης διαβήτης
4. Κάπνισμα
5. Παχυσαρκία
6. Προσωπικότητα

Μη τροποποιήσιμοι κίνδυνοι

1. Φύλο. Ο ανδρικός πληθυσμός έχει αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου σε σχέση με τον γυναικείο. Πιστεύεται ότι ορμονολογικοί παράγοντες συντελούν στην εμφάνιση της νόσου.
2. Οικογενειακό ιστορικό πρώιμης στεφανιαίας νόσου: Παιδιά των οποίων οι γονείς πάσχουν από στεφανιαία νόσο και ειδικά όταν αυτή έχει εμφανιστεί πριν την ηλικία των 50 έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.
3. Ηλικία: Με την αύξηση της ηλικίας αυξάνεται και ο κίνδυνος εμφάνισης της νόσου. Έτσι για τους άνδρες ο κίνδυνος αυξάνεται μετά την ηλικία των 45, ενώ για τις γυναίκες μετά την ηλικία των 55 ή νωρίτερα αν εμφανίσουν πρώιμη εμμηνόπαυση χωρίς να υποβληθούν σε θεραπεία υποκατάστασης με οιστρογόνα.

Διαγνωστικές εξετάσεις:

1. Ηλεκτροκαρδιογράφημα
2. Υπερηχοκαρδιογράφημα
3. Δοκιμασία κόπωση
4. SPECT
5. Βιοχημικοί δείκτες: Είναι σημαντικοί τόσο για τη διάγνωση της μυοκαρδιακής νέκρωσης όσο και για την πρόγνωση. Η τροπονίνη είναι ο πιο ειδικός δείκτης.
6. Στεφανιογραφία: Εφαρμόζεται και διαγνωστικά και θεραπευτικά εφόσον ακολουθεί αγγειοπλαστική. Στη στεφανιογραφία εισάγεται ένας καθετήρας στη μηριαία αρτηρία και μέσω ενός οδηγού σύρματος φτάνει ως τις στεφανιαίες αρτηρίες. Εκεί με έγχυση σκιαγραφικού διαγράφεται ο αυλός των στεφανιαίων αρτηριών ο οποίος ελέγχεται για τυχόν στενώματα ή αποφράξεις.
7. Αξονική τομογραφία: Είναι μια καινούρια μέθοδος που βοηθάει στην αναίμακτη διάγνωση της στεφανιαίας νόσου. Σήμερα εφαρμόζεται η τεχνική των 64 τομών που είναι αρκετά αξιόπιστη για τον αποκλεισμό της στεφανιαίας νόσου.

Θεραπεία
Εξαρτάται από τη σοβαρότητα της νόσου και τα συμπτώματα που προκαλεί.

Συντηρητική

1. Νιτρώδη: Για την αντιμετώπιση του πόνου και για την βελτίωση της παροχής αίματος στη καρδιά.
2. β αδρενεργικοί ανταγωνιστές: Για τη μείωση του καρδιακού ρυθμού, της αρτηριακής πίεσης και των αναγκών του μυοκαρδίου σε οξυγόνο.
3. Αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης: Για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης, τη βελτίωση της λειτουργίας του ενδοθηλίου και την αποφυγή διατάσεως της καρδιάς.
4. Στατίνες: Κυρίως για τη μείωση της χοληστερόλης αλλά και με πλειοτροπική ευεργετική δράση.
5. Αντιαιμοπεταλιακά: Για την αποφυγή δημιουργίας θρόμβων
6. Διουρητικά: Για την μείωση της αρτηριακής πίεσης και της συμφόρησης των πνευμόνων.
7. Αναστολείς των διαύλων ασβεστίου: Ως αγγειοδιασταλτικά για την ελάττωση της αρτηριακής πίεσης.

Επεμβατική
Α) Αγγειοπλαστική
Προσθήκη ενδοαυλικού νάρθηκα: STENT
Β) Χειρουργική αντιμετώπιση (by pass)

Βιβλιογραφία:
- European Society of Cardiology(Clinical Practice Guidelines):
Acute Myocardial infarction in patients presenting with ST-segment elevation;2012
Stable Coronary Artery Disease;2013
Acyte Coronary Sndromes in patients presenting without persistent ST-segment elevation;2015

Η αρτηριακή υπέρταση αποτελεί μια από τις σημαντικότερες νοσολογικές οντότητες που απασχολούν καθημερινά τον ιατρό. Υπολογιζεται από στατιστικές μελέτες ότι το 1/4 του ενήλικου πληθυσμού παγκοσμίως πάσχει από υπέρταση, ενώ ο επιπολασμος αναμένεται να αυξηθεί ως το 2025.Ο συσχετισμός της αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) με την καρδιακή νοσηρότητα και θνητότητα έχει αποδειχτεί από πολλαπλές μελέτες παρατήρησης. Η ΑΠ έχει άμεση επίπτωση τόσο σε καρδιαγγειακά επεισόδια (εγκεφαλικό επεισόδιο, έμφραγμα του μυοκαρδίου, αιφνίδιο θάνατο, καρδιακή ανεπάρκεια, περιφερική αρτηριοπαθεια) όσο και στην τελικού σταδίου νεφρική νόσο καθώς και σε βλάβες του οφθαλμού. Μέχρι την ηλικία των 45 ετων οι άνδρες εμφανίζουν υψηλή ΑΠ συχνότερα, στην ηλικία 45-54 ετών είναι το ίδιο για άνδρες-γυναίκες ενώ μετά τα 54ετη εμφανίζουν πιο συχνά υπέρταση οι γυναίκες. Η συστολική αρτηριακή πίεση αυξάνει σχεδόν γραμμικα με την ηλικία ενώ η διαστολικη αρτηριακή πίεση αυξάνει μέχρι την ηλικία των 50 ετών, παραμένει μετά σχεδόν σταθερή και μετά τα 65 έτη προοδευτικά μειώνεται.Το 1980 ο Rose όρισε ως αρτηριακή υπέρταση την τιμή της ΑΠ στην οποία έχουμε περισσότερα πλεονεκτήματα παρεμβαίνοντας παρά αδρανώντας. Σημερα Υπερτασικοι ορίζονται ασθενείς με τιμές της ΑΠ>140mmHg συστολικη η΅/ και > 90mmHg διαστολικη. Η θεραπεία για την υπέρταση ξεκινάει ανάλογα με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο κάθε ασθενούς, ο οποίος είναι συνάρτηση 1) του ύψους της ΑΠ, 2) παραγόντων κινδύνων (παχυσαρκία, κάπνισμα, ΣΝ, ΣΔ, δυσλιπιδαιμία) και 3) βλάβης στα όργανα - στόχους (νεφρά, οφθαλμοί,ΚΝΣ). Η θεραπεία στοχεύει στη μειώση της ΑΠ< 140/90 mmHg γενικά, ενώ σε ασθενείς με αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή νεφρική ανεπάρκεια στόχος είναι<130/80mmHg. Τα νεότερα δεδομένα δείχνουν ότι στους ασθενείς ηλικίας άνω των 75-80 ετών δεν έχει νόημα ΑΠ< 140/90mmHg. Είναι προτιμότερο μια ΣΑΠ=140-149 mmHg. Σημερα επίσης γνωρίζουμε μέσα από μελέτες ότι σημαντικό ρόλο δεν παίζει μονάχα το ύψος της ΑΠ κατά την διάρκεια της ημέρας αλλά και κατά την διάρκεια της νύκτας καθώς και η μεταβλητότητα αυτής. Φαίνεται λοιπόν επί παρουσίας νυκτερινής υπέρτασης ασθενείς dippers εμφανίζουν τους ίδιους κινδύνους καρδιαγγειακών και μη επεισοδίων σε σχέση με ασθενείς non dippers. Η πίεση σφυγμου (διαφορά συστολικής και διαστολικής ΑΠ) επηρεάζει επιπρόσθετα την πρόγνωση. Δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην ενίσχυση της προγνωστικής αξίας στην παρακολούθηση της ΑΠ όλο το 24 ωρο με holter πιέσεως καθώς και στην ενημέρωση της νυκτερινής πίεσης, της υπέρτασης της λευκής μπλούζας και της συγκαλυμμένης υπέρτασης. Η καλή συνεργασία ασθενούς - ιατρού, τα νέα φαρμακευτικά σκευάσματα καθώς και επεμβατικές θεραπείες (απονεύρωση των νεφρικών αρτηριών), αποτελούν σήμερα την φαρέτρα των καρδιολόγων κατά της αρτηριακής υπέρτασης με σημαντικά αποτελεσματα.

Βιβλιογραφία:
European Society of Cardiology (Clinical Practice Guidelines):
Arterial Hypertension (Management of)